Hơn 4000 năm trước, người phương Đông đã có khái niệm rất khoa học và rõ ràng về sự sống và vũ trụ, cho rằng vũ trụ do các yếu tố Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ vận động tương duyên mà tạo thành (thuyết ngũ hành). Dựa vào thuyết ấy, người xưa hẳn đã có hàm ý khi đặt tên cho năm ngọn núi nằm giữa trung tâm của đất nước Việt Nam là Ngũ Hành Sơn.
Ngũ Hành Sơn không những gắn liền văn hóa vật thể và phi vật thể, mà tự thân nó cũng đã khoác trên mình nhiều hình ảnh tương đồng về vũ trụ và tâm linh hết sức kỳ bí. Như vị trí năm ngọn núi nằm giữa đất nước hình chữ S, sắp xếp vị trí và màu sắc hợp thuyết ngũ hành, sự phân chia sắp xếp hài hòa đối xứng giữa các mặt bằng, hang động, chóp núi tại Thủy Sơn, có muôn vàn hình tượng tự nhiên nằm khắp năm ngọn núi, như hình tượng Quan Âm tự nhiên, chuông đá, trống đá, khổng tước, tiên đánh cờ, thần núi, chim hạc… Mỗi một ngọn núi, mỗi một hang động, mỗi một hình tượng đều có một ý nghĩa thiêng liêng của nó khó mà tả hết được, ở đây người viết chỉ xin mạo muội giới thiệu sự hiện diện của hồ nước Cam Lồ tại động Quan Thế Âm (Kim Sơn), và ý nghĩa thực sự của nước Cam Lồ.
“Mây trời, gió, nước, hương sen
Thương không vướng chấp y nhiên Cam Lồ”
Nếu có dịp đến tham quan danh thắng Ngũ Hành Sơn, du khách tham quan hòn non bộ khổng lồ (Thủy Sơn) và cũng nên ghé tham quan chùa và động Quan Thế Âm, tọa lạc ở phía Tây ngọn Thủy Sơn, một kiệt tác thiên tạo, hết sức độc đáo. Sở dĩ, động mang tên Quan Thế Âm là do khi Hòa thượng Thích Pháp Nhãn phát hiện hang động, đã thấy sẵn một bức tượng Quan Thế Âm tự nhiên gần miệng hang với sắc áo bằng loại đá kim tuyến lấp lánh tự nhiên, nên ngài đặt tên hang động và chùa đều là “Quan Thế Âm”.
Ngoài ra trong hang động có rất nhiều tượng tự nhiên khác, nhưng đặc sắc nhất vẫn là bộ ba (hình tượng ngài bồ tát Quan Thế Âm, đại thạch chuông, hồ nước Cam Lồ). Hình tượng ngài bồ tát Quan Thế Âm như đã giới thiệu, còn đại thạch chuông là một chuông đá qua hàng triệu năm kiến tạo nhỏ giọt của núi đá tạo thành một thạch nhũ dài 6m, treo từ trần động đến sát mặt đất khi gõ chuông phát ra âm thanh giống như tiếng chuông đồng. Tiếp đến là hồ nước Cam Lồ ở cuối hang động.
Về hình thể thì hồ Cam Lồ là một hồ nước nhỏ nhưng dường như dài vô tận, ăn sâu vào lòng núi, lòng đất. Nước ở đây không bắt nguồn trực tiếp từ nước mưa, sông suối, ao hồ, mà mạch nguồn của nó nhờ đất và đá đã tinh lọc các tạp chất nên nguồn nước trong vắt mát lạnh quanh năm. Được ví như dòng sữa của “người mẹ đất” gửi đến để thuần dưỡng sự sống yên lành và thanh tịnh cho các con.
Về mặt tinh thần, hồ nước lấy tên Cam Lồ là điều vô cùng thâm thúy mà bản thân hồ nước đặc biệt này cũng xứng đáng được gọi như vậy. Nước Cam Lồ thực chất là loại nước không thực sự nhìn thấy bằng mắt hay sờ mó và cảm nhận bằng tay mà chỉ có thể cảm nhận bằng tư tưởng, nước Cam Lồ chính là đại diện cho nguồn năng lượng tình thương bất diệt của ngài Quan Thế Âm.
Bản chất của nước Cam Lồ cũng luôn thường thức trong sự sống, biểu hiện cho tình thương bất nhiễm trong tâm thức của tất cả mọi người. Trong đời sống hằng ngày nếu ta biết liên tưởng, quán chiếu thì có thể nhìn nhận được.
Ví như tình yêu nguyên sơ của người cha người mẹ nuôi con, không gợi chút toan tính vay trả, chỉ mong rằng con cái mạnh khỏe khôn ngoan có trí tuệ và hạnh phúc là cha mẹ vui không gì sánh bằng. Mà lạ thay mỗi một cha mẹ không thể lý giải được tại sao phải làm như vậy. Thực chất đấy chính là dòng suối Cam Lồ từ tâm thức của cha mẹ đã trào ra và tưới tẩm cho các con. Nhưng cũng phải hiểu rõ rằng sự sống chỉ an lành thực sự khi được tưới tẩm với “Cam Lồ bất nhiễm”.
Bởi lẽ trong tình thương yêu của cha mẹ dành cho con cái không hẳn lúc nào cũng được tưới tẩm bởi nước Cam Lồ bất nhiễm mà đôi khi ta lại tưới tẩm cho con cái một loại nước thương yêu nhiễm trần ( như khuyên con cái học giỏi, làm bác sĩ, kỹ sư để kiếm thật nhiều tiền, cố gắng làm quan to chức lớn, để hưởng bổng lộc, để cha mẹ nở mày nở mặt…) hay thúc ép các con để đạt các thành tích trong học tập nhằm khoe khoang và tự mãn cho bản thân mình. Khi các con chưa làm theo ý muốn của mình, cha mẹ liền quát tháo trút hết giận dữ lên các con… Có những bậc cha mẹ lại nuông chiều con cái một cách thái quá cũng đồng nghĩa với việc mở đường dẫn lối cho con cái đi về phía không an lành, tất cả các tình thương đó, chưa thực sự là tình thương của Cam Lồ bất nhiễm.
Với tinh thần bao dung và thanh tịnh ta có thể nhìn thấy được dòng suối Cam Lồ ngày ngày vẫn tuôn chảy trong đời sống này.
Như hình ảnh người giáo viên luôn thương yêu dạy dỗ học trò với một tình thương không vụ lợi; như các vị thấy thuốc, bác sĩ khi chăm sóc bệnh nhân với ánh mắt nụ cười, thương yêu bệnh nhân không khác gì người nhà…; như các bậc làm lãnh đạo, cán bộ, với tâm thức hết mình thương yêu nhân dân, lấy sự an lành của dân làm gốc…. Rồi cho đến người nông dân, cũng thầm lặng làm ra lúa gạo, rau sạch cho chúng ta (mặc dầu hiện nay có quá nhiều hóa chất kích thích cây trồng vật nuôi đem lại hiệu quả rất cao nhưng rất độc hại, họ đã không sử dụng, bởi họ yêu thương người khác cũng chính bản thân họ)… Chính những hình ảnh như thế là sự khơi nguồn dòng suối Cam Lồ trong tâm thức.
Nước Cam Lồ là một loại nước vô cùng quý giá mà chúng ta phải hết sức trân quý, giữ gìn và nuôi dưỡng, bởi nước Cam Lồ thực sự cần thiết cho sự sống an lành. Chúng ta có thể khẳng định rằng, nước rất cần cho sự sống, bất kỳ nơi đâu thiếu nước thì nơi đó không tồn tại sự sống, cũng vậy nước Cam Lồ là một loại nước tình thương thuần khiết từ tâm thức, nơi đâu thiếu nước Cam Lồ thì nơi đấy thiếu sự sống an lành.
Đến với danh thắng Ngũ Hành Sơn, để tham quan cảnh đẹp chiêm bái, lễ chùa, lễ Phật, một lần đến động Quan Thế Âm xúc chạm với nguồn nước Cam Lồ hiện hữu và đồng thời thực hành suy nghiệm quán tưởng để cùng hòa nhập vào nguồn năng lượng tình thương vô tận của ngài bồ tát Quan Thế Âm, từ đó thúc đẩy nảy nở, khai thông nguồn năng lượng thuần khiết trong mỗi một chúng ta đó cũng là một cách thực hành chân chính.
Hy vọng tất cả mọi người đều được tiếp nhận và khai thông nguồn năng lượng tình thương bất nhiễm, nếu được như vậy chắc chắn tất cả mọi người sẽ không còn rào cản, không còn khoảng cách, tất cả mọi người được sống trong tình thương yêu ấm áp, và đầy ắp nụ cười viên dung, như ánh mắt trẻ thơ như trăng rằm mùa thu…